استان قم

تاريخچه استان قم

استان‌ قم‌ با وسعتي‌ معادل‌ 631,14 كيلومتر مربع‌ در جنوب‌ پايتخت‌ واقع‌ شده‌ است ‌. براساس‌ آخرين ‌تقسيمات‌ سياسي‌ و اداري‌ در سال‌ 1375 ، شهرستان‌ قم‌ تنها شهرستان‌ استان‌ و شهر قم‌ مركز شهرستان‌ و استان ‌قم‌ مي‌باشد . اين‌ استان‌ از شمال‌ به‌ جلگه‌ ورامين‌ و شهرري‌ از استان‌ تهران‌ و ساوه‌ از استان‌ مركزي‌ ، از جنوب‌ به ‌شهرستان‌هاي‌ محلات‌ و دليجان‌ از استان‌ مركزي‌ و كاشان‌ از استان‌ اصفهان‌ و كوير نمك ‌، از غرب‌ به‌ شهرستان‌هاي ‌آشتيان‌ و تفرش‌ از استان‌ مركزي‌ محدود است ‌.
استان‌ قم‌ در قلمرو كوير مركزي‌ ايران‌ واقع‌ شده‌ است ‌. ناهمواري‌هاي‌ استان‌ قم‌ مشتمل‌ بر نواحي‌ كوهستاني ‌، پايكوهي‌ و دشتي‌ است‌ . شهر قم‌ به‌ علّت‌ مجاورت‌ با بيابان‌ و دوري‌ از دريا ، اقليمي‌ خشك‌ و كم‌ رطوبت‌ و بارشي‌ اندك‌ و نامناسب‌ دارد . بيشتر زمين‌هاي‌ اين‌ استان‌ قابليت‌ كشاورزي‌ ندارند و به‌ حاشيه‌ درياچه‌ نمك‌ يا مسيله‌ معروف‌اند . این‌ استان‌ در سال‌ 1375 ، حدود 853044 نفر جمعّيت‌ داشته ‌است‌ كه‌ از اين‌ تعداد 16/91 درصد در نقاط‌ شهري‌ و 82/8 درصد در نقاط‌ روستايي‌ سكونت‌ داشته‌اند . گفته‌ مي‌شود كه‌ شهر قم‌ پيش‌ از دوره‌ اسلامي‌ نيز وجود داشته‌ است‌ ولي‌ گروهي‌ اعتقاد دارند كه ‌شهر قم‌ بعد از اسلام‌ بنا گرديده‌ است ‌.
«كفم‌» نام‌ حصار باستاني‌ شهر قم‌ بود و به‌ همين‌ لحاظ‌ عرب‌ها اين‌ شهر را قم ‌ناميدند . در زمان‌ حمله‌ عرب‌ها به‌ ايران ‌، قم‌ از توابع‌ اصفهان‌ بود و همزمان‌ با اصفهان‌ فتح‌ گرديد . در سال‌ 24-23 هجري‌ قمري‌ ، ابوموسي‌ اشعري‌ بخشي‌ از سپاه‌ تحت‌ فرماندهي‌ خود را روانه‌ فتح‌ قم‌ نمود و اين‌ شهر در زمان ‌عمر - خليفه‌ دوّم‌ - به‌ دست‌ مسلمين‌ فتح‌ شد . با مهاجرت‌ قبيله‌ اشعري‌ از كوفه‌ به‌ قم‌ و اسكان‌ آن‌ها در اين ‌ناحيه‌ ، قم‌ به‌ تدريج‌ به‌ شهر تبديل‌ شد . بين‌ اعراب‌ اشعري‌ و ساكنان‌ زرتشتي‌ قم‌ پيوسته‌ نزاع‌ و درگيري‌ در مي‌گرفت‌ كه‌ به‌ شكست‌ قطعي‌ زرتشتيان‌ و تسلط‌ اشعريان‌ مسلمان‌ بر قم‌ منجر شد .
در قرون‌ اوّليه‌ اسلام ‌، علويان ‌با بي‌رحمانه‌ترين‌ وضع ‌، تحت‌ آزار و تعقيب‌ حكام‌ عباسي‌ و اموي‌ بودند . در ميان‌ شهرهاي‌ ايران ‌، قم‌ از مناطق ‌مهمّي‌ بود كه‌ علويان‌ پيوسته‌ به‌ سوي‌ آن‌ هجرت‌ مي‌كردند . با حضور علويان‌ در قم ‌، اين‌ شهر به‌ يك‌ شهر علوي‌ نشين‌ تبديل‌ شد . مردم‌ قم ‌، مأموران‌ را قاتل‌ امام‌ هشتم ‌علي‌ بن‌ موسي‌ الرضا (ع‌) مي‌دانستند و به‌ خواهر آن‌ حضرت‌ در قم‌ فوت‌ و مدفون‌ است‌ عشق‌ مي‌ورزيدند و لذا با حكومت‌ آن‌ ناسازگاري‌ مي‌كردند و خراج‌ نمي‌پرداختند .
مأمون‌ ، «علي‌ بن‌ هشام‌» را با لشكر نيرومند به‌ سوي ‌شهر قم‌ روانه‌ كرد كه‌ به‌ قتل‌ عام‌ مردم‌ و تخريب‌ شهر منجر شد . مردم‌ قم‌ پس‌ از شنيدن‌ خبر فوت‌ مأمون‌ دست‌ به‌ شورش‌ زدند و با هجوم‌ به‌ دار الحكومه‌ در سال‌ 216 ه.ق‌ عامل‌ خليفه‌ را از شهر بيرون‌ كردند . پس‌ از مأمون ‌، معتصم‌ به‌ خلافت‌ رسيد و سپاهي‌ را براي‌ دفع‌ شورش‌ به‌ قم‌ روانه‌ كرد . اين‌ سپاه‌ نيز شهر را به‌ آتش‌ كشيد . بعد از اين‌ سركوبي ‌، «محمدبن‌ عيسي‌ بادغيسي‌» به‌ حكومت‌ قم ‌گماشته‌ شد .
اين‌ شخص‌ سياست‌ آرامش‌ با مردم‌ را در پيش‌ گرفت ‌. با روي‌ كار آمدن‌ متوكل‌ عباسي‌ سياست‌ ضد علوي‌ تشديد شد و مردم‌ قم‌ نيز به‌ حمايت‌ از «حسين‌ كوكبي‌» شتافتند تا دولت‌ علوي‌ در محدوده‌ طالقان ‌، قزوين ‌، زنجان‌ و ابهر توسط‌ وي‌ تشكيل‌ شود . پس‌ از متوكل‌ ، معتمد خليفه‌ عباسي ‌، «موسي‌ بن‌ بغا» را مأمور نمود تا هم‌ حسين‌ كوكبي‌ را سركوب‌ كند و هم ‌طغيان‌ قم‌ را فرو نشاند و مردم‌ از ظلم‌ و ستم‌ خلفا و عاملان‌ آن‌ها به‌ امام‌ يازدهم‌ امام‌ حسن‌ عسكري‌ (ع‌) توسل‌ جستند .
به‌ طور كلي‌ شورش‌ و سركوب‌ مداوم‌ مردم‌ قم‌ تا زمان‌ به‌ قدرت‌ رسيدن‌ آل‌ بويه‌ كه‌ خود از علويان‌ بودند ، ادامه‌ يافت‌ . در دوران‌ اين‌ سلسله ‌، شهر قم‌ در ابعاد مختلف‌ رشد و توسعه‌ يافت ‌. در دوره‌ سلجوقيان ‌تصدي‌ امور مهّم‌ سلجوقي‌ توسط‌ فرزانگان‌ قمي ‌، در عمران‌ و ترقي‌ شهر قم‌ مؤثر شد . در حمله‌ مغول‌ شهر قم‌ به ‌كلي‌ منهدم‌ شد ولي‌ پس‌ از گرايش‌ بعضي‌ از حكام‌ به‌ اسلام‌ مانند "سلطان‌ محمد اولجايتو" شهر قم‌ مورد توجه ‌قرار گرفت ‌. اين‌ شهر در دهه‌هاي‌ پاياني‌ قرن‌ هشتم‌ ه.ق‌ مورد تهاجم‌ "تيمور گوركاني‌" قرار گرفت‌ و مردم‌ شهر قتل‌ عام‌ شدند .
مقارن‌ ظهور حكومت‌ خاندان‌هاي‌ "قراقويونلو" و "آق‌ قويونلو" و به‌ ويژه‌ در دوره‌ صفويان‌ قم‌ مورد توجه ‌قرار گرفت‌ و به‌ تدريج‌ رو به‌ شكوفايي‌ نهاد . قم‌ در سال‌909 ه.ق‌ از مراكز مهّم‌ فرهنگي‌ و فقهي‌ شيعه‌ گرديد و علماي‌ بزرگي‌ در اين‌ شهر كرسي‌ تدريس‌ و تحقيق‌ بنا نهادند و اهميّت‌ زيارتي‌ و مذهبي‌ اين‌ شهر فزوني‌ يافت‌ . در حمله‌ افغان‌ها ، شهر قم‌ خسارات‌ سنگيني‌ را متحمل‌ شد و مردم‌ قم‌ نيز از نظر اقتصادي‌ تحت‌ فشار شديدي‌ قرار گرفتند .
در دوره‌ نادر شاه‌ افشار نيز شهر قم‌ متحمل‌ خسارات‌ فراوان‌ شد و همچنين‌ زماني‌ كه‌ خاندان‌هاي‌ زند و قاجار براي‌ تسلط‌ بر ايران‌ با يكديگر جدال‌ مي‌كردند ، شهر و مردم‌ قم‌ آسيب‌ فراوان‌ ديدند . در سال‌ 1208 هجري‌ قمري ‌، قم‌ تحت‌ تسلط‌ آغا محمّدخان‌ قاجار در آمد . فتحعلي‌ شاه‌ پس‌ از پيروزي‌ بر دشمنان ‌، به‌ مرمت‌ حرم‌ و بارگاه‌ حضرت‌ معصومه‌ (س‌) پرداخت ‌. وي‌ نذر كرده‌ بود كه‌ اگر بر دشمنان‌ پيروز شود به‌ عمران ‌بارگاه‌ آن‌ حضرت‌ بپردازد .
در سال‌ 1294 هجري‌ شمسي‌ ، هنگامي‌ كه‌ قشون‌ روس‌ وارد كرج‌ شد ، بسياري‌ از مردم‌ تهران‌ به‌ قم‌ مهاجرت ‌كردند و موضوع‌ انتقال‌ پايتخت‌ به‌ قم‌ نيز مطرح‌ گرديد ، ولي‌ سفارت‌ خانه‌هاي‌ روسيه‌ و انگليس‌ با تحت‌ فشار قرار دادن‌ احمدشاه‌ ، طرح‌ انتقال‌ پايتخت‌ را خنثي‌ كردند . در همين‌ زمان ‌، توسط‌ مهاجرين‌ قم‌ ، «كميته‌ دفاع‌ ملي‌» براي‌ دفاع‌ از ميهن‌ تشكيل‌ شد . بدين‌ ترتيب‌ اين‌ شهر به‌ يك‌ مركز سياسي‌ و نظامي‌ عليه‌ روس‌ و انگليس‌ تبديل ‌شد ، ولي‌ پس‌ از درگيري‌هاي‌ متعددي‌ ، در سال‌ 1294 هجري‌ شمسي‌ به‌ اشغال‌ نيروهاي‌ روس‌ درآمد .
در حال‌ حاضر ، قم‌ يكي‌ از مراكز مهّم‌ تشيع‌ ايران‌ و جهان‌ است ‌. وجود بارگاه‌ با عظمت‌ حضرت‌ معصومه ‌(س‌) و حوزه‌ علميه‌ قم‌ اهميت‌ مذهبي‌ اين‌ شهر را بيش‌ از پيش‌ فزوني‌ بخشيده‌ و حوزه‌هاي‌ علمي‌ و آموزشي‌ آن‌ نيز توسعه‌ يافته‌ است ‌. استان‌ قم‌ از نظر آب‌ و هوا ، اقليم‌ نيمه‌ بياباني‌ دارد و ميزان‌ بارش‌ سالانه‌ آن‌ در اطراف‌ حوض‌ سلطان‌ كمتر از 100 ميلي‌ متر است‌ كه‌ عمدتاً در فصول‌ سرد سال‌ (پاييز و زمستان‌) صورت‌ مي‌گيرد .
در حالي‌ كه‌ در فصول‌ گرم‌ به‌ ويژه‌ تابستان ‌، نزولات‌ جوي‌ آن‌ بسيار نادر است ‌. طبق‌ گزارش‌ ايستگاه‌هاي‌ سينوپتيك‌ استان‌ در سال‌ 1373 ، بيشترين‌ درجه‌ حرارت‌ ثبت‌ شده‌ با ۶/31 درجه‌ به‌ مرداد ماه‌ و كمترين‌ آن‌ با 2/۵ درجه‌ سانتيگراد به ‌دي‌ ماه‌ مربوط‌ است ‌. همچنين‌ ماه‌هاي‌ ارديبهشت‌ ، خرداد ، شهريور و مهر مناسب‌ترين‌ زمان‌ براي‌ مسافرت‌ به‌ استان‌ است ‌.

موزه های استان قم
موزه‌ آستانه‌ مقدسه‌ حضرت‌ معصومه‌ (س‌) ، قم‌
صنایع دستی استان قم

در سطح‌ استان‌ قم‌ و به‌ ويژه‌ در مناطق‌ روستايي‌ آن‌ توليد و عرضه‌ صنايع‌ دستي‌ متنوعي‌ رايج‌ است‌ كه‌ امروزه‌ عليرغم‌ كاهش‌ رونق‌ اوّليه‌ هنوز هم‌ به‌ عنوان‌ يكي‌ از جلوه‌هاي‌ هنرهاي‌ ايراني‌ و همچنين‌ يكي‌ از منابع‌ درآمدي‌ خانوارهاي‌ روستايي‌ بشمار مي‌آيد . اهم‌ صنايع‌ دستي‌ استان‌ عبارتند از : قالي‌ ، سراميك‌ ، آجر ، درودگري‌ و منبت‌ كاري‌ . اهم‌ سوغاتي‌هاي‌ استان‌ قم‌ عبارتند از : سوهان‌ ، مهر و تسبيح‌ ، ظروف‌ سنگي‌ ، ظروف‌ گچي‌ ، اشياء تزئيني‌ ، چيني‌ و فرش‌ ابريشمي‌ و ميوه‌هايي‌ مانند انار و انجير

آثار باستانی استان قم
آرامگاه حضرت معصومه

آرامگاه حضرت معصومه جزئیات

مسجد جمکران

مسجد جمکران جزئیات

کوه خضر نبی

کوه خضر نبی جزئیات

با ما در تماس باشیدهتــــل ارگ جدیــــد

عضویت در خبرنامه

پل های ارتباطی با هتل ارگ جدید

کرمان ،بم ،کیلومتر 10 جاده بم زاهدان ،شهرک ارگ جدید

03444252472

03444252472

a-j-hotel.ir